An Evaluation on the Madrasa Careers of the Muderris from the Ulemâ Family in the Hagia Sophia Madrasa in the XIXth Century

Osmanlı Devleti’nde tüm müderris adayları bir sistem dahilinde mesleğe giriş
 yapıyor ve medrese kariyerlerine belirli hiyerarşi ile devam ediyordu. Bununla birlikte
 ulemâ ailesinden gelen isimlerin kendilerine tanınan imtiyazlarla meslektaşlarına göre
 daha kısa sürede kariyer basamaklarında ilerleyebildiği görülüyordu. XV. yüzyılın
 ortalarından itibaren bazı ailelerine verilen sözkonusu ayrıcalıklar zamanla diğer
 de sunulmuş; fakat bu uygulama, suistimallerle farklı noktalara taşınmış
 ilmiyedeki bozulmaların önemli sebeplerinden biri olmuştur. Bu durum, uygulamanın
 ettiği dönemde çeşitli eserlerde eleştirildiği gibi dönemi sonrasında da
 muhtelif açılardan değerlendirilmiştir. Ancak konuyla ilgili ilk çalışmalarda ağırlıklı olarak
 erken dönemindeki örneklere odaklanılarak neticede ailesine mensup
 ilmiye sınıfında aristokratik yapı oluşturduğu ilmiyede tekel bulunduğu
 kanaati ağırlık kazanmıştır. Özellikle XIX. yüzyılın zaman dilimlerindeki ulemâları
 merkeze alan güncel ise sınıfının aile tabanlarından isimlere açık imkanı sunduğu tespit edilmiştir. çalışmada ilgili
 yapılan araştırmalardan olarak imtiyaz meselesine medresenin müderrisleri
 üzerinden yaklaşılmıştır. Çalışmanın amacı Ayasofya Medresesi’ne yüzyılda
 tayin edilen mensup müderrislerin kariyerlerinin takip edilerek
 kendileriyle aynı yüzyılda medreseye diğer müderrislere göre medrese
 derecelerinde yükselmedeki durumlarının ortaya koyulmasıdır. Çalışmada temel
 veri kaynağı Tarik Defterleri kullanılmıştır.